ความเงียบและดนตรี

สวัสดีครับ
ในฐานะที่พี่เป็นนักแต่งเพลง พี่ชอบ “ความเงียบ” หรือ “ดนตรี” มากกว่ากัน
พิมพ์จันทร์ เอมตูลาภรณ์

---------------------------------------------------------------------------------------------

ไม่ว่าจะในฐานะอะไรก็ตาม ผมก็ชอบทั้ง “ดนตรี” และ “ความเงียบ” ชอบทั้งสองอย่างต่างกรรมต่างวาระกัน บางครั้งก็ชอบทั้งสองอย่างในกรรมเดียวกัน วาระเดียวกัน ถ้าจะให้ความหมายของ “ดนตรี” เป็น “อารมณ์” และให้ความหมายของ “ความเงียบ” เป็น “ความคิด” น่าจะถูกใจผมที่สุด


ได้ยินดนตรีด้วยหัวใจ ได้ยินความเงียบด้วยสมอง


เวลาที่มนุษย์โลกมีความสุขหรือหมองเศร้านั้น ไม่น้อยกว่าครึ่งถูกผลักดันด้วยเสียงเพลงแทบทั้งสิ้น แม้แต่หัวใจที่พองโตของกองเชียร์และนักกีฬา เพลงเชียร์ก็ทำหน้าที่ปลุกเร้าใจให้


ชีวิตส่วนที่รื่นรมย์ของผมก็ล้วนแวดล้อมด้วยดนตรี เว้นแต่เวลาทำงานเท่านั้น เวลาที่ผมทำงาน โดยเฉพาะงานเขียน เชื้อเพลิงอันประเสริฐของผมคือ “ความเงียบ” ครับ และก็เป็นอย่างนี้มาตั้งแต่อ่านหนังสือสอบตอนชั้นประถมแล้ว คนอื่นๆ ก็ไม่น่าผิดแผกไปจากนี้ 


ถ้าจะมองกันอย่างลึกซึ้ง เราไม่อาจแยก “ความเงียบ” ออกจาก “ดนตรี” ได้เลย ถ้าจะมีใครสักคนบอกว่า ความเงียบก็คือช่วงก่อนดนตรีเริ่มและหลังดนตรีจบ ผมก็ชวนให้ลองฟังเรื่องนี้ดู เพราะในความเป็นจริง ความเงียบไม่ได้ทำหน้าที่เพียงแค่นั้น


ความเงียบเป็นสาระของดนตรีด้วยตัวของมันเอง


ลองฟังเรื่องของ จอห์น เคท ดูนะครับ
จอห์น เคท เปิดคอนเสิร์ตในหอดนตรีกลางนครนิวยอร์ก ชื่อ “SILENT CONCERT” ใครๆ ก็พากันเดากันไปต่างๆ นานาว่า นักดนตรีหัวก้าวหน้าคนนี้จะแสดงอะไร

เมื่อแสงไฟหรี่ลง การแสดงของเขาก็เริ่มขึ้น เขาเดินมาที่เปียโนกลางเวที หลังจากโค้งคนดูรับเสียงปรบมือเรียบร้อย เขาเอามือวางบนเปียโนอย่างแผ่วเบา…เงียบครับ…มีแต่ความเงียบ


เงียบอยู่อย่างนั้นไม่ต่ำกว่า 3 นาที เขาเอามือออกพลิกกระดาษโน้ต ซึ่งเขาให้สัมภาษณ์ภายหลังว่านั่นคือเพลงผ่านไป ๑ มูฟเม้นต์ แล้วเขาก็เอามือวางอย่างแผ่วเบาอีกครั้ง แน่นอนครับ คนดูเดากันไปอีกว่า ไอ้หมอนี่จะมาไม้ไหน


เงียบอีก…คราวนี้ก็เงียบไปอีกไม่ต่ำกว่า ๓ นาที เขาพักมือและวางมือใหม่ มูฟเม้นต์ที่สามกำลังจะเริ่ม คราวนี้ทุกคนไม่เดาแล้วครับ ทุกคนเตรียมพร้อมที่จะฟัง “ความเงียบ” อย่างเต็มใจ

คอนเสิร์ต “SILENT” ของเขาจบลงด้วยเสียงปรบมือสนั่นหอ 

ประโยคทองของเขาเกี่ยวกับการแสดงดนตรีครั้งนี้ก็คือ

“คนนิวยอร์กไม่เคยฟังความเงียบ”

ฟังดูดีๆ นะครับ “ความเงียบ” ยังใช้คำว่า “ฟัง” 

นี่มันเซ็นชัดๆ

คนที่เป็นนักดนตรีจะเข้าใจเรื่องนี้ได้ไม่ยาก เพราะในโน้ตเพลงนั้นจะมีตัวโน้ตอยู่ประเภทหนึ่งที่เขาเรียกว่าโน้ตตัวหยุด ซึ่งก็คือ เป็นตัวโน้ตอย่างหนึ่ง เพลงแทบทุกเพลงบนโลกนี้ต้องประกอบด้วยโน้ตตัวหยุดผสมอยู่บ้างไม่มากก็น้อย


นั่นหมายความว่า กระดาษโน้ตของคุณจอห์น ก็คงมีแต่โน้ตตัวหยุดทั้งแผ่น บ้าดีไหมครับ จะว่าเขาไม่ได้แต่งเพลงมาแสดงดนตรีก็ไม่ได้ จะว่าเขามาทำท่ามั่วๆ บนเวทีก็ไม่ได้อีก เพราะเขามีแผ่นโน้ตมาด้วย


ความเงียบของคุณจอห์น ไม่ได้ทำหน้าที่เพียงก่อนเริ่มดนตรีหรือหลังดนตรีจบ มันเป็นสรณะของดนตรีเลยด้วยซ้ำ ไม่เชื่อลองกลับไปฟังเพลงโปรดของเราแต่ละคนดูอีกครั้งสิครับ บางที่เราอาจจะได้ยินความเงียบอยู่ในนั้น


พูดถึง SILENT (ความเงียบ) ผมก็เพิ่งสังเกตเห็นว่า 
คำคำนี้มันประกอบด้วยตัวอักษรตัวเดียวกันครับทุกตัวกับ LISTEN (ฟัง) เพียงแต่เรียงตัวอักษรต่างกัน


ต้องมีใครเล่นตลกกันเราแน่ๆ

 มาลองฟังเพลงกันครับ ว่าความเงียบนั้นมันช่างไพเราะเพียงใด

...ดนตรีไม่ใช่แค่การได้ยิน แต่คือการ สัมผัส และ เข้าถึง ด้วยหัวใจ

"เสียงในความเงียบ"

อ้างอิง "หนังสือ คุยกับประภาส ลำดับที่ 1"